Phân biệt bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế mới nhất 2025

Bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế là hai hình thức bảo hiểm quan trọng đáp ứng nhu cầu an sinh xã hội cơ bản của người dân Việt Nam. Bảo hiểm OPES cung cấp thông tin chi tiết về sự khác biệt giữa hai loại hình bảo hiểm này theo quy định mới nhất năm 2025, giúp bạn nắm rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình trong hệ thống an sinh xã hội.

1. Khái niệm bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế

Mặc dù cùng thuộc hệ thống an sinh xã hội quốc gia, bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế có những đặc điểm riêng biệt về mục tiêu, phạm vi bảo vệ và cơ chế hoạt động. Hãy cùng tìm hiểu những định nghĩa cơ bản của hai loại hình bảo hiểm này.

1.1. Bảo hiểm xã hội

Bảo hiểm xã hội được quy định chi tiết trong Luật Bảo hiểm xã hội 2014. Đây là chính sách đảm bảo thu nhập cho người lao động khi họ gặp các biến cố làm giảm hoặc mất khả năng lao động như: ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thai sản, hết tuổi lao động (về hưu) hoặc tử vong.

Bảo hiểm xã hội giúp người lao động có thu nhập khi mất khả năng lao động

Cơ chế hoạt động của bảo hiểm xã hội dựa trên nguyên tắc đóng - hưởng. Cụ thể, người tham gia và đơn vị sử dụng lao động sẽ trích một phần thu nhập hàng tháng đóng vào quỹ chung. Khoản tiền này sẽ được sử dụng để chi trả cho những người đang gặp phải các rủi ro được bảo hiểm.

Mỗi người tham gia bảo hiểm xã hội sẽ được cấp một sổ bảo hiểm với mã số định danh duy nhất, dùng để theo dõi quá trình đóng góp và làm căn cứ giải quyết các chế độ sau này.

>>> Xem thêm: Giá chụp MRI có bảo hiểm y tế và 3 lưu ý khi áp dụng bảo hiểm

1.2. Bảo hiểm y tế

Bảo hiểm y tế là hình thức bảo hiểm bắt buộc áp dụng cho các đối tượng theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế, nhằm mục đích chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Khác với bảo hiểm xã hội tập trung vào bảo đảm thu nhập, bảo hiểm y tế tập trung vào hỗ trợ chi phí khám chữa bệnh.

Khi sử dụng dịch vụ y tế tại các cơ sở y tế trong hệ thống bảo hiểm y tế, người tham gia sẽ được quỹ bảo hiểm y tế chi trả toàn bộ hoặc một phần chi phí khám chữa bệnh tùy theo đối tượng và điều kiện cụ thể.

Người tham gia bảo hiểm y tế được cấp thẻ bảo hiểm y tế có mã số định danh duy nhất, dùng làm căn cứ để hưởng các quyền lợi khi đi khám chữa bệnh.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn cách đăng ký, mua thẻ bảo hiểm y tế online mới nhất

2. Nguyên tắc áp dụng bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế

Mặc dù cùng thuộc hệ thống an sinh xã hội, hai loại bảo hiểm này có những nguyên tắc áp dụng khác nhau, phản ánh mục tiêu bảo vệ riêng biệt của mỗi loại.

Nguyên tắc bảo hiểm xã hội

Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ được đóng đồng thời cả bảo hiểm y tế, với khoản tiền được trích từ lương hàng tháng và phần đóng góp từ người sử dụng lao động. Số tiền này được chuyển vào Quỹ BHXH và Quỹ BHYT.

Đối với bảo hiểm xã hội, người lao động sẽ được hưởng các chế độ khi xuất hiện các tình huống làm giảm hoặc mất thu nhập như ốm đau, tai nạn lao động, nghỉ thai sản, về hưu hoặc tử vong. Để nhận được quyền lợi, người lao động cần hoàn thiện hồ sơ theo quy định và gửi đến cơ quan BHXH. Sau khi hồ sơ được duyệt, người lao động sẽ nhận được chi trả theo quy định.

Người lao động sẽ được đóng đồng thời bảo BHXH bắt buộc và BHYT

Nguyên tắc bảo hiểm y tế

Đối với bảo hiểm y tế, cơ chế áp dụng có sự khác biệt rõ rệt. Khi người tham gia đến khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế trong hệ thống, họ chỉ cần xuất trình thẻ bảo hiểm y tế và sẽ được hưởng quyền lợi ngay tại thời điểm sử dụng dịch vụ. Cơ quan bảo hiểm y tế sẽ thanh toán trực tiếp hoặc giảm trừ chi phí khám chữa bệnh cho người tham gia mà không yêu cầu làm thêm thủ tục hồ sơ phức tạp như bảo hiểm xã hội.

>>> Xem thêm: Giải đáp thắc mắc: mức chi phí mổ thoát vị đĩa đệm có bảo hiểm

3. Phân biệt chế độ của bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế

4. Phương thức thanh toán bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế

Hai loại hình bảo hiểm này có phương thức thanh toán và thụ hưởng quyền lợi khác nhau, phản ánh đặc thù của từng loại bảo hiểm.

4.1. Bảo hiểm xã hội

Khi người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc gặp các rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động hoặc nghỉ thai sản, họ sẽ được hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ thu nhập bị mất do phải nghỉ việc. Quy trình nhận quyền lợi thường bao gồm các bước:

• Người lao động phải chuẩn bị sổ bảo hiểm xã hội cùng các giấy tờ liên quan như giấy ra viện, giấy chứng nhận nghỉ việc...

• Nộp hồ sơ cho công ty hoặc đơn vị sử dụng lao động

• Đơn vị sử dụng lao động tổng hợp và gửi hồ sơ đến cơ quan BHXH

• Sau khi hồ sơ được duyệt, người lao động sẽ nhận được khoản trợ cấp

Mức hưởng trợ cấp được tính dựa trên thời gian tham gia và mức đóng bảo hiểm xã hội của người lao động. Thông tin này được lưu trữ trong sổ BHXH hoặc có thể tra cứu qua ứng dụng BHXH số VssID.

Mức hưởng trợ cấp sẽ dựa vào thời gian tham gia và mức đóng bảo hiểm 

>>> Xem thêm: Hướng dẫn đăng ký và sử dụng dịch vụ công bảo hiểm xã hội

4.2. Bảo hiểm y tế

Đối với bảo hiểm y tế, quy trình thanh toán đơn giản hơn nhiều. Người tham gia chỉ cần xuất trình thẻ BHYT khi đến cơ sở y tế để khám bệnh, chữa bệnh, cấp cứu, phục hồi chức năng, khám thai hoặc sinh con.

Cơ chế thanh toán của bảo hiểm y tế là trực tiếp tại bệnh viện: người tham gia được giảm trừ hoặc miễn hoàn toàn các chi phí viện phí và tiền thuốc nằm trong danh mục được BHYT chi trả. Điều này giúp người tham gia không phải làm thêm thủ tục phức tạp như khi hưởng chế độ bảo hiểm xã hội.

Hiện nay, để tăng tính thuận tiện, người tham gia có thể sử dụng thẻ BHYT điện tử trong ứng dụng VssID thay cho thẻ giấy truyền thống.

5. Những câu hỏi liên quan đến bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế

5.1. Đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc không đóng BHYT được không?

Câu trả lời là “Có” . Theo quy định hiện hành, người lao động thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cũng đồng thời phải tham gia bảo hiểm y tế. Đây là quy định bắt buộc, áp dụng với tất cả người lao động làm việc theo hợp đồng lao động.

Hai khoản bảo hiểm này được trích đóng cùng lúc từ tiền lương hàng tháng, với sự tham gia đóng góp của cả người lao động và người sử dụng lao động. Do đó, không thể chỉ đóng bảo hiểm xã hội mà không tham gia bảo hiểm y tế.

>>> Xem thêm: BHXH 1 lần là gì? Cách tính và rút bảo hiểm xã hội 1 lần

5.2. Mã số bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế có giống nhau hay không?

Câu trả lời là “Có” . Mã số bảo hiểm y tế hiện nay chính là mã số bảo hiểm xã hội, được dùng chung nhằm thống nhất quản lý và thuận tiện cho người tham gia. Nhờ đó, bạn không cần thay thẻ BHYT hàng năm như trước.

Trường hợp làm mất sổ BHXH, bạn có thể điền mẫu TK1-TS để xin cấp lại. Hồ sơ hợp lệ sẽ được giải quyết trong vòng 10 ngày, trừ khi cần xác minh quá trình đóng tại nhiều nơi, khi đó có thể kéo dài đến 45 ngày.

Các bài viết liên quan: 

• Mức giá nội soi dạ dày có bảo hiểm y tế ? chi tiết mức hưởng

• Mổ cườm mắt có được bảo hiểm không? Mức hưởng, quy trình

Qua bài viết, hy vọng bạn đọc đã hiểu rõ hơn về điểm khác biệt giữa bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế, cũng như vai trò riêng của từng loại trong hệ thống an sinh. OPES chia sẻ nội dung này nhằm góp phần giúp bạn chủ động hơn trong việc tiếp cận và sử dụng chính sách bảo hiểm một cách hiệu quả.