Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp là gì? 9 Đối tượng phải mua

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp là giải pháp quan trọng để bảo vệ các chuyên gia trước rủi ro pháp lý và tài chính trong quá trình hành nghề. Dù bạn là luật sư, bác sĩ, kế toán hay kiến trúc sư, sai sót có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Bài viết dưới đây từ OPES sẽ giúp bạn hiểu rõ về bảo hiểm này và những lưu ý khi tham gia.

1. Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp là gì?

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp (Professional Indemnity Insurance) là một loại hình bảo hiểm được thiết kế đặc biệt để bảo vệ các cá nhân và tổ chức hành nghề chuyên môn trước những trách nhiệm pháp lý phát sinh do sai sót, thiếu sót hoặc bất cẩn trong quá trình hành nghề chuyên môn. Khi khách hàng hoặc người thứ ba khiếu nại về thiệt hại do lỗi chuyên môn, bảo hiểm này sẽ chi trả các khoản bồi thường theo quy định của hợp đồng.

Cụ thể, bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp sẽ bảo vệ người được bảo hiểm khỏi những khiếu nại liên quan đến:

• Lỗi, sai sót hoặc thiếu sót trong quá trình thực hiện nghiệp vụ chuyên môn

• Tư vấn sai hoặc không đầy đủ dẫn đến thiệt hại cho khách hàng

• Vi phạm trách nhiệm nghề nghiệp không cố ý

• Chi phí pháp lý phát sinh từ việc bảo vệ các khiếu nại

Loại hình bảo hiểm này không chỉ áp dụng cho cá nhân mà còn cho cả tổ chức, doanh nghiệp hành nghề chuyên môn, giúp bảo vệ họ trước những rủi ro tài chính có thể xảy ra trong quá trình hoạt động kinh doanh.

2. Lợi ích khi mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp

Khi tham gia bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp, người được bảo hiểm sẽ nhận được những quyền lợi quan trọng sau:

Bảo vệ tài chính: Công ty bảo hiểm sẽ chi trả các khoản bồi thường mà người được bảo hiểm phải chịu trách nhiệm trước khách hàng hoặc bên thứ ba do sai sót, sơ suất trong quá trình hành nghề. Điều này giúp người được bảo hiểm tránh được những tổn thất tài chính lớn.

Bảo vệ danh tiếng: Khi có khiếu nại, việc có bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho phép giải quyết vấn đề một cách chuyên nghiệp và kịp thời, góp phần bảo vệ uy tín và danh tiếng của cá nhân, tổ chức hành nghề.

Tăng tính cạnh tranh: Việc sở hữu bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp thể hiện tính chuyên nghiệp và trách nhiệm cao với khách hàng, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Yên tâm hành nghề: Khi đã được bảo vệ bởi bảo hiểm, các chuyên gia có thể tập trung vào công việc chuyên môn mà không phải lo lắng quá nhiều về các rủi ro pháp lý tiềm ẩn.

Đáp ứng yêu cầu pháp lý: Đối với một số ngành nghề bắt buộc phải mua bảo hiểm, việc tham gia bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp giúp tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.

Tìm hiểu về các lợi ích khi mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp

3. Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp có bắt buộc không?

Câu trả lời là: tùy thuộc vào ngành nghề cụ thể. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, một số ngành nghề bắt buộc phải tham gia bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp, trong khi các ngành nghề khác thì không.

Các đối tượng bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp bao gồm:

• Tổ chức hành nghề công chứng và công chứng viên

• Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm

• Tổ chức hành nghề luật sư và luật sư hành nghề độc lập

• Kế toán viên hành nghề và doanh nghiệp dịch vụ kế toán

• Doanh nghiệp kiểm toán và chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài

• Nhà thầu tư vấn trong lĩnh vực xây dựng

• Doanh nghiệp thẩm định giá

• Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và người hành nghề y tế

• Cá nhân cung cấp dịch vụ tư vấn bảo hiểm và tổ chức cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm

Các ngành nghề chưa bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp nhưng nên cân nhắc tham gia bao gồm:

• Kỹ sư và kiến trúc sư

• Nhà tư vấn tài chính

• Nhà tư vấn nhân sự và tuyển dụng

• Chuyên viên IT và nhà phát triển phần mềm

• Nhà tư vấn marketing và truyền thông

• Dịch vụ giáo dục và đào tạo

• Các dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp khác

Dù không bắt buộc, các cá nhân và tổ chức thuộc nhóm không bắt buộc vẫn nên cân nhắc tham gia bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp để bảo vệ bản thân trước những rủi ro pháp lý có thể xảy ra trong quá trình hành nghề.

Mỗi ngành nghề sẽ có quy định riêng về bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp

>>> Xem thêm: 5 Cách tra cứu hợp đồng bảo hiểm đơn giản, chính xác

4. Các đối tượng phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp

4.1. Tổ chức hành nghề công chứng và công chứng viên

Theo quy định tại Điều 38 Luật Công chứng số 53/2014/QH13: "Tổ chức hành nghề công chứng phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công chứng viên của tổ chức mình. Mức phí bảo hiểm do tổ chức hành nghề công chứng và doanh nghiệp bảo hiểm thỏa thuận."

Với mục đích bảo vệ quyền lợi của khách hàng, bảo hiểm này sẽ chi trả bồi thường cho các thiệt hại phát sinh do lỗi chuyên môn trong quá trình công chứng.

4.2. Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm

Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm đóng vai trò trung gian giữa khách hàng và công ty bảo hiểm. Họ có trách nhiệm tư vấn, đàm phán và thu xếp các hợp đồng bảo hiểm phù hợp với nhu cầu của khách hàng.

Theo Điều 93 Luật Kinh doanh bảo hiểm số 08/2022/QH15: "Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới tái bảo hiểm phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp với mức trách nhiệm tối thiểu bằng 1% tổng phí bảo hiểm môi giới của năm tài chính trước liền kề nhưng không thấp hơn 500 triệu đồng đối với trách nhiệm của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và 1 tỷ đồng đối với trách nhiệm của doanh nghiệp môi giới tái bảo hiểm."

Quy định này nhằm đảm bảo khả năng bồi thường cho khách hàng khi có sai sót hoặc tư vấn không đúng dẫn đến thiệt hại.

4.3. Tổ chức hành nghề luật sư và luật sư hành nghề độc lập

Luật sư có vai trò tư vấn và đại diện cho khách hàng trong các vấn đề pháp lý. Một tư vấn sai lệch hoặc thiếu sót có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đến quyền lợi của khách hàng.

Theo Điều 40 Luật Luật sư số 65/2006/QH11 (đã được sửa đổi, bổ sung): "Tổ chức hành nghề luật sư phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho luật sư của tổ chức mình. Luật sư hành nghề với tư cách cá nhân phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp."

Bảo hiểm này giúp bảo vệ khách hàng và chính bản thân luật sư trước những rủi ro pháp lý phát sinh trong quá trình hành nghề.

4.4. Kế toán viên hành nghề và doanh nghiệp dịch vụ kế toán

Kế toán viên và doanh nghiệp dịch vụ kế toán chịu trách nhiệm về tính chính xác của các báo cáo tài chính và tư vấn tài chính cho khách hàng.

Theo Điều 57 Luật Kế toán số 88/2015/QH13: "Doanh nghiệp dịch vụ kế toán phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho hành nghề dịch vụ kế toán hoặc trích lập quỹ dự phòng rủi ro nghề nghiệp để bồi thường thiệt hại cho đơn vị thuê dịch vụ kế toán theo quy định của pháp luật."

Bảo hiểm này đảm bảo khả năng bồi thường thiệt hại cho khách hàng khi xảy ra sai sót trong quá trình cung cấp dịch vụ kế toán.

4.5. Doanh nghiệp kiểm toán và chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài

Các doanh nghiệp kiểm toán có trách nhiệm xác nhận tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính.

Theo Điều 22 Luật Kiểm toán độc lập số 67/2011/QH12: "Doanh nghiệp kiểm toán phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho kiểm toán viên hành nghề hoặc trích lập quỹ dự phòng rủi ro nghề nghiệp theo quy định của pháp luật."

Ngoài ra, Thông tư số 214/2012/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định: "Mức trách nhiệm bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp tối thiểu là 300 triệu đồng đối với mỗi doanh nghiệp kiểm toán."

Doanh nghiệp kiểm toán và chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài

4.6. Nhà thầu tư vấn trong lĩnh vực xây dựng

Nhà thầu tư vấn xây dựng thực hiện các công việc như thiết kế, giám sát và quản lý dự án xây dựng. Sai sót trong quá trình tư vấn có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như sụp đổ công trình, thiệt hại về người và tài sản.

Theo Điều 27 Nghị định số 37/2015/NĐ-CP quy định chi tiết về hợp đồng xây dựng: "Tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động tư vấn xây dựng phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp để bồi thường thiệt hại gây ra cho các bên có liên quan do lỗi tư vấn của mình."

Quy định này nhằm đảm bảo an toàn cho công trình và khả năng bồi thường khi có sự cố xảy ra do lỗi tư vấn.

4.7. Doanh nghiệp thẩm định giá

Doanh nghiệp thẩm định giá có nhiệm vụ xác định giá trị của tài sản. Kết quả thẩm định giá ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định mua bán, cho vay, bảo hiểm và nhiều giao dịch khác.

Theo Điều 33 Luật Giá số 11/2012/QH13: "Doanh nghiệp thẩm định giá phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp thẩm định giá hoặc trích lập quỹ dự phòng rủi ro nghề nghiệp."

Chi tiết hơn, Nghị định số 89/2013/NĐ-CP quy định: "Mức trách nhiệm bảo hiểm tối thiểu là 500 triệu đồng đối với mỗi doanh nghiệp thẩm định giá."

4.8. Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và người hành nghề y tế

Các bác sĩ, nhân viên y tế và cơ sở khám chữa bệnh phải đối mặt với rủi ro cao trong quá trình hành nghề. Một sai sót trong chẩn đoán hoặc điều trị có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của bệnh nhân.

Theo Điều 38 Luật Khám bệnh, chữa bệnh số 40/2009/QH12: "Người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh và cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có trách nhiệm mua bảo hiểm trách nhiệm trong khám bệnh, chữa bệnh; người bị thiệt hại do sự cố y khoa được bồi thường theo quy định của pháp luật."

Ngoài ra, Thông tư số 41/2011/TT-BYT của Bộ Y tế quy định chi tiết về bảo hiểm trách nhiệm trong khám bệnh, chữa bệnh, bao gồm mức trách nhiệm bảo hiểm tùy theo quy mô và loại hình cơ sở y tế.

4.9. Cá nhân cung cấp dịch vụ tư vấn bảo hiểm và tổ chức cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm

Những người tư vấn bảo hiểm và tổ chức cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm chịu trách nhiệm tư vấn và hỗ trợ khách hàng trong việc lựa chọn sản phẩm bảo hiểm phù hợp.

Theo Điều 94 Luật Kinh doanh bảo hiểm số 08/2022/QH15: "Tổ chức cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp hoặc trích lập quỹ dự phòng rủi ro hoặc được doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm cam kết bằng văn bản về việc bảo đảm cho trách nhiệm tài chính phát sinh từ hoạt động nghiệp vụ."

Quy định này nhằm đảm bảo quyền lợi của khách hàng khi có tư vấn sai lệch từ các chuyên gia tư vấn bảo hiểm.

>>> Xem thêm: Mẫu hợp đồng bảo hiểm xe cơ giới 2025 | Những điều cần lưu ý

5. Các trường hợp miễn trừ trách nhiệm

Mặc dù bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cung cấp sự bảo vệ toàn diện, nhưng không phải mọi khiếu nại đều được chi trả. Các trường hợp miễn trừ trách nhiệm phổ biến bao gồm:

Sai sót ngoài phạm vi chuyên môn: Doanh nghiệp bảo hiểm sẽ không chi trả cho những thiệt hại phát sinh từ hành động bất cẩn hoặc sai sót nằm ngoài phạm vi chuyên môn được bảo hiểm. Ví dụ, một kế toán viên cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý không nằm trong phạm vi chuyên môn của mình.

Vấn đề liên quan đến thuế: Các khiếu nại liên quan đến trách nhiệm về thuế thường không được bảo hiểm chi trả, trừ khi có thỏa thuận đặc biệt và được ghi rõ trong hợp đồng.

Vi phạm luật pháp nước ngoài: Thiệt hại phát sinh do vi phạm pháp luật của quốc gia khác nơi người được bảo hiểm không được cấp phép hành nghề sẽ không được bảo hiểm chi trả.

Sai phạm trong quản lý tài chính nội bộ: Các thiệt hại do nhân viên của doanh nghiệp được bảo hiểm gây ra liên quan đến việc quản lý sổ sách, kế toán hoặc chuyển giao tài sản nội bộ thường bị loại trừ khỏi phạm vi bảo hiểm.

Phỉ báng và vu cáo: Doanh nghiệp bảo hiểm sẽ không chi trả cho các khiếu nại phát sinh từ hành vi phỉ báng hoặc vu cáo mà người được bảo hiểm thực hiện.

Mất khả năng thanh toán hoặc phá sản: Trường hợp doanh nghiệp được bảo hiểm mất khả năng thanh toán hoặc bị tuyên bố phá sản, các khiếu nại liên quan thường không thuộc phạm vi bảo hiểm.

Mất mát hoặc tiêu hủy tài liệu: Doanh nghiệp bảo hiểm thường không chịu trách nhiệm cho việc làm mất hoặc vô tình tiêu hủy các tài liệu bảo mật mà người được bảo hiểm được giao phó.

Hành vi cố ý gây thiệt hại: Các thiệt hại phát sinh từ hành vi cố ý gây ra để lừa đảo công ty bảo hiểm hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác chắc chắn sẽ không được chi trả.

Ô nhiễm môi trường: Thiệt hại gián tiếp hoặc trực tiếp do ô nhiễm không khí, nguồn nước hoặc đất thường bị loại trừ khỏi phạm vi bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp.

Tình trạng chiến tranh và bất ổn: Các thiệt hại phát sinh từ chiến tranh, xâm lược, hành động thù địch, nội chiến, khủng bố, bạo loạn hoặc các sự kiện tương tự sẽ không được chi trả.

Các hình phạt theo quy định pháp luật: Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp không chi trả cho các khoản tiền phạt, hình phạt hành chính hoặc các biện pháp trừng phạt khác theo quy định của pháp luật.

Tăng mức bồi thường: Các thiệt hại phát sinh do việc tăng mức bồi thường so với thỏa thuận ban đầu thường không thuộc phạm vi bảo hiểm.

Mức miễn thường (mức khấu trừ): Phần trách nhiệm do người được bảo hiểm tự chịu theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm (mức khấu trừ) hoặc trách nhiệm phát sinh do không có quy định cụ thể trong hợp đồng sẽ không được bảo hiểm chi trả.

Tìm hiểu một số trường hợp miễn trừ trách nhiệm bảo hiểm

6. Những lưu ý khi tham gia bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp

Để đảm bảo quyền lợi được bảo vệ tốt nhất khi tham gia bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp, bạn cần lưu ý những vấn đề sau:

Xác định đúng phạm vi bảo hiểm cần thiết: Trước khi mua bảo hiểm, hãy đánh giá kỹ rủi ro nghề nghiệp của bạn để lựa chọn gói bảo hiểm với phạm vi bảo vệ phù hợp. Đừng chỉ chọn gói có mức phí thấp nhất mà cần cân nhắc đến những rủi ro thực tế trong công việc.

Kiểm tra kỹ hạn mức trách nhiệm: Hạn mức trách nhiệm là số tiền tối đa mà công ty bảo hiểm sẽ chi trả khi có khiếu nại. Hãy đảm bảo hạn mức này đủ để bảo vệ bạn trước những khiếu nại có thể phát sinh.

Hiểu rõ các điều khoản loại trừ: Đọc kỹ và hiểu rõ những trường hợp nào không được bảo hiểm. Nếu có điểm nào chưa rõ, hãy yêu cầu đại diện bảo hiểm giải thích chi tiết.

Xác định rõ thời hạn hồi tố: Thời hạn hồi tố là khoảng thời gian mà các khiếu nại liên quan đến sự việc xảy ra trước khi mua bảo hiểm nhưng chỉ được phát hiện trong thời gian hiệu lực của hợp đồng vẫn được bảo hiểm chi trả. Hãy lựa chọn hợp đồng với thời hạn hồi tố phù hợp.

Khai báo đầy đủ thông tin: Khi mua bảo hiểm, hãy khai báo trung thực và đầy đủ thông tin về hoạt động chuyên môn của bạn. Việc không khai báo hoặc khai báo sai có thể dẫn đến việc từ chối chi trả khi có khiếu nại.

Chú ý đến thủ tục thông báo khiếu nại: Hiểu rõ quy trình và thời hạn thông báo khiếu nại để không bị từ chối bồi thường vì thông báo muộn. Thông thường, bạn nên thông báo ngay cho công ty bảo hiểm khi có dấu hiệu khiếu nại.

Đánh giá lại nhu cầu bảo hiểm thường xuyên: Khi quy mô hoạt động hoặc tính chất công việc thay đổi, hãy đánh giá lại nhu cầu bảo hiểm và điều chỉnh hợp đồng phù hợp.

Tìm hiểu về uy tín của công ty bảo hiểm: Lựa chọn công ty bảo hiểm có uy tín, năng lực tài chính tốt và kinh nghiệm trong lĩnh vực bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp để đảm bảo khả năng chi trả khi có sự cố.

Các bài viết liên quan: 

• Bảo hiểm bắt buộc là gì? Các loại bảo hiểm bắt buộc hiện nay

• Bảo hiểm trách nhiệm dân sự là gì? Có bắt buộc không? Chi tiết

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp là một công cụ quan trọng để bảo vệ các chuyên gia và tổ chức hành nghề chuyên môn. Bằng cách hiểu rõ về loại hình bảo hiểm này và lưu ý những điểm quan trọng khi tham gia, bạn có thể đảm bảo mình được bảo vệ tốt nhất trước những rủi ro pháp lý có thể xảy ra trong quá trình hành nghề. Đối với các ngành nghề bắt buộc phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp, việc tuân thủ quy định không chỉ giúp bạn tránh được các chế tài pháp lý mà còn nâng cao tính chuyên nghiệp trong hoạt động kinh doanh của mình.