Bảo hiểm bắt buộc là gì? Các loại bảo hiểm bắt buộc hiện nay

Bảo hiểm bắt buộc là loại hình bảo hiểm do pháp luật quy định, giúp bảo vệ quyền lợi cá nhân và cộng đồng. Khác với bảo hiểm tự nguyện, bảo hiểm bắt buộc yêu cầu các đối tượng theo quy định phải tham gia để đảm bảo an toàn xã hội và quyền lợi của người dân. Nhằm giúp bạn hiểu hơn về các loại bảo hiểm bắt buộc tại Việt Nam và cách thức tham gia, bài viết dưới đây từ OPES sẽ giải đáp một số vấn đề liên quan.

Các loại bảo hiểm bắt buộc hiện nay

• Bảo hiểm xã hội: Bảo vệ người lao động khi gặp rủi ro về sức khỏe, thai sản, tai nạn lao động

• Bảo hiểm y tế: Đảm bảo chi phí khám chữa bệnh cho người tham gia

• Bảo hiểm tai nạn lao động: Bảo vệ người lao động khi gặp tai nạn trong quá trình làm việc

• Bảo hiểm thất nghiệp: Hỗ trợ người lao động khi mất việc làm

• Bảo hiểm cháy nổ bắt buộc: Bảo vệ các cơ sở kinh doanh trước rủi ro cháy nổ

• Bảo hiểm trách nhiệm dân sự cho chủ xe cơ giới: Bảo vệ chủ xe và người bị tai nạn khi xảy ra sự cố giao thông

1. Bảo hiểm bắt buộc là gì?

Bảo hiểm bắt buộc là loại hình bảo hiểm mà đối tượng tham gia phải mua theo quy định của pháp luật. Đây là công cụ để Nhà nước bảo vệ người dân và doanh nghiệp trước những rủi ro có thể gây thiệt hại nghiêm trọng về tài chính, sức khỏe hoặc tính mạng.

Bảo hiểm bắt buộc có một số đặc điểm chính:

• Được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật

• Mức phí, quyền lợi và đối tượng tham gia được quy định rõ ràng

• Người thuộc đối tượng bắt buộc không tham gia có thể bị xử phạt

• Nhà nước thường có cơ chế hỗ trợ một phần phí bảo hiểm cho một số đối tượng

• Mục đích chính là đảm bảo an sinh xã hội và quyền lợi chung của cộng đồng

Bảo hiểm bắt buộc là một trong những chính sách quan trọng của Nhà nước nhằm xây dựng hệ thống an sinh xã hội toàn diện, giúp người dân ổn định cuộc sống và phát triển kinh tế bền vững.

Tìm hiểu khái niệm bảo hiểm bắt buộc tại Việt Nam

2. Các loại bảo hiểm bắt buộc cần biết

2.1. Bảo hiểm xã hội

Khi nhắc đến hệ thống an sinh xã hội, không thể không nhắc đến vai trò nền tảng của bảo hiểm xã hội. Được quy định chi tiết trong Luật Bảo hiểm xã hội, chính sách này đóng vai trò như tấm lưới an toàn tài chính cho người lao động trước những rủi ro không lường trước trong cuộc sống.

Tham gia bảo hiểm xã hội mang đến sự bảo vệ toàn diện cho người lao động trước các biến cố như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, tuổi già hay không may qua đời. Đây là phương thức hiệu quả để đảm bảo thu nhập ổn định cho người lao động khi họ không thể tiếp tục công việc.

Đối tượng cần tham gia bảo hiểm này bao gồm nhiều nhóm, từ người lao động có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên, người quản lý doanh nghiệp hưởng lương, đến cán bộ công chức viên chức và các đối tượng khác theo quy định của pháp luật.

Người tham gia sẽ được hưởng nhiều quyền lợi thiết thực như: tiền lương trong thời gian nghỉ ốm, nghỉ thai sản, trợ cấp khi gặp tai nạn lao động, lương hưu khi đến tuổi nghỉ hưu, và gia đình sẽ được hỗ trợ khi người lao động không may qua đời.

2.2. Bảo hiểm y tế

Trong bối cảnh chi phí y tế ngày càng tăng cao, bảo hiểm y tế đã trở thành lá chắn bảo vệ tài chính hiệu quả cho người dân khi đau ốm, cần chăm sóc y tế. Chính sách này không chỉ đơn thuần là một loại bảo hiểm bắt buộc mà còn thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đến sức khỏe cộng đồng.

Với phạm vi đối tượng rộng rãi, bảo hiểm y tế chào đón sự tham gia của người lao động, người hưởng lương hưu, trẻ em dưới 6 tuổi, người thuộc hộ nghèo và nhiều nhóm đối tượng khác. Đây là nỗ lực để mọi tầng lớp xã hội đều được tiếp cận dịch vụ y tế khi cần thiết.

Người có thẻ bảo hiểm y tế sẽ được chi trả từ 80% đến 100% chi phí khám chữa bệnh tùy theo đối tượng và điều kiện khám chữa bệnh. Họ có thể lựa chọn khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế công lập và tư nhân có ký hợp đồng với cơ quan bảo hiểm xã hội, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính khi không may đau ốm.

2.3. Bảo hiểm tai nạn lao động

Môi trường làm việc luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, và bảo hiểm tai nạn lao động chính là giải pháp để bảo vệ người lao động khi không may gặp tai nạn trong quá trình làm việc. Kể từ năm 2016, loại hình bảo hiểm này đã được tách ra khỏi bảo hiểm xã hội để trở thành một chính sách riêng biệt, nhằm tập trung hơn vào việc bảo vệ người lao động trước các rủi ro nghề nghiệp.

Trách nhiệm đóng bảo hiểm này thuộc về người sử dụng lao động, áp dụng cho tất cả người lao động làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng trở lên. Đây là sự chia sẻ trách nhiệm của doanh nghiệp đối với sự an toàn của người lao động.

Khi không may gặp tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp, người lao động sẽ được hưởng trợ cấp tài chính, được chi trả chi phí y tế liên quan đến điều trị, và trong trường hợp cần thiết, còn được hỗ trợ phục hồi chức năng lao động và đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp. Những quyền lợi này giúp người lao động vững tin hơn trong quá trình làm việc.

2.4. Bảo hiểm thất nghiệp

Thị trường lao động luôn biến động, và việc mất việc làm có thể xảy ra với bất kỳ ai. Bảo hiểm thất nghiệp ra đời như một giải pháp kịp thời, giúp người lao động vượt qua giai đoạn khó khăn khi tạm thời không có việc làm.

Đối tượng của loại hình bảo hiểm này bao gồm những người lao động có hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên. Chính sách này tạo điều kiện để người lao động có thêm thời gian và nguồn lực để tìm kiếm cơ hội việc làm mới phù hợp.

Người tham gia bảo hiểm thất nghiệp sẽ được hưởng trợ cấp thất nghiệp hàng tháng trong một khoảng thời gian nhất định, tùy thuộc vào thời gian đã đóng bảo hiểm. Ngoài ra, họ còn được hỗ trợ học nghề, tư vấn giới thiệu việc làm và được đóng bảo hiểm y tế trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp. Những hỗ trợ này giúp người lao động tự tin hơn trong việc tìm kiếm cơ hội việc làm mới.

2.5. Bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, rủi ro cháy nổ ngày càng tăng cao. Bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc đã trở thành một biện pháp phòng ngừa tài chính quan trọng cho các cơ sở kinh doanh, sản xuất có nguy cơ cháy nổ cao.

Với đối tượng tham gia bao gồm các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ như nhà máy, xí nghiệp, kho hàng, trung tâm thương mại, chung cư và các cơ sở khác theo quy định, loại hình bảo hiểm này giúp giảm thiểu thiệt hại tài chính khi không may xảy ra hỏa hoạn.

Khi tham gia bảo hiểm cháy, nổ bắt buộc, doanh nghiệp sẽ được bồi thường cho các thiệt hại về tài sản, chi phí cứu chữa, hạn chế tổn thất và các chi phí khác liên quan đến thiệt hại do cháy, nổ gây ra trong phạm vi số tiền bảo hiểm. Đây là sự đảm bảo để doanh nghiệp có thể nhanh chóng khôi phục hoạt động sau khi gặp sự cố.

2.6. Bảo hiểm trách nhiệm dân sự cho chủ xe cơ giới

Giao thông đường bộ luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, và bảo hiểm trách nhiệm dân sự (TNDS) cho chủ xe cơ giới đóng vai trò như tấm lá chắn bảo vệ cả chủ xe và những người bị thiệt hại khi không may xảy ra tai nạn.

Mọi chủ sở hữu xe ô tô, xe máy và các phương tiện cơ giới đường bộ khác tham gia giao thông tại Việt Nam đều cần tham gia loại hình bảo hiểm này. Đây không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm đối với cộng đồng.

Khi xảy ra tai nạn giao thông, công ty bảo hiểm sẽ thay mặt chủ xe bồi thường cho người bị thiệt hại về sức khỏe, tính mạng và tài sản. Theo quy định hiện hành, mức bồi thường có thể lên đến 150 triệu đồng/người/vụ tai nạn đối với thiệt hại về người và 50 triệu đồng/vụ tai nạn đối với thiệt hại về tài sản. Điều này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho chủ xe mà còn đảm bảo quyền lợi cho những người bị thiệt hại.

Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới là bảo hiểm bắt buộc

>>> Xem thêm: 5 Cách tra cứu hợp đồng bảo hiểm đơn giản, chính xác

3. Những đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc

3.1. Người lao động

Người lao động Việt Nam

Theo quy định của pháp luật, người lao động Việt Nam thuộc các đối tượng sau đây phải tham gia bảo hiểm bắt buộc:

• Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên

• Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật

• Người lao động là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng

• Công an nhân dân hưởng lương từ ngân sách nhà nước

• Người làm việc có thời hạn ở nước ngoài mà trước đó đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc

Người lao động Việt Nam phải tham gia đồng thời các loại bảo hiểm bắt buộc bao gồm: bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp theo quy định.

Người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam

Theo quy định tại Nghị định 143/2018/NĐ-CP, người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc khi đáp ứng các điều kiện sau:

• Có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp

• Làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc có thời hạn từ đủ 1 năm trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam

Người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc (chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất) và bảo hiểm y tế bắt buộc, nhưng không phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

3.2. Người sử dụng lao động

Người sử dụng lao động thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm bắt buộc bao gồm:

• Doanh nghiệp thành lập, hoạt động theo Luật Doanh nghiệp

• Cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp của Nhà nước

• Cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam

• Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã thành lập, hoạt động theo Luật Hợp tác xã

• Hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng và trả công cho người lao động

Người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng các khoản bảo hiểm bắt buộc cho người lao động theo quy định, bao gồm: bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp. Ngoài ra, nếu doanh nghiệp thuộc đối tượng quy định, còn phải tham gia bảo hiểm cháy nổ bắt buộc.

Chủ lao động phải tham gia bảo hiểm bắt buộc

4. Mức đóng bảo hiểm bắt buộc là bao nhiêu?

Theo quy định hiện hành, mức đóng bảo hiểm bắt buộc được áp dụng như sau:

4.1. Bảo hiểm xã hội bắt buộc

4.2. Bảo hiểm y tế bắt buộc

4.3. Bảo hiểm thất nghiệp

4.4. Bảo hiểm TNDS bắt buộc của chủ xe cơ giới

4.5. Bảo hiểm cháy nổ bắt buộc

Mức phí bảo hiểm cháy nổ bắt buộc phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: loại hình cơ sở kinh doanh, quy mô, tính chất rủi ro và giá trị tài sản được bảo hiểm. Mức phí dao động từ 0,05% đến 0,3% giá trị tài sản tùy theo mức độ rủi ro.

Mức đóng bảo hiểm bắt buộc phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau

>>> Xem thêm: Mẫu hợp đồng bảo hiểm xe cơ giới 2025 | Những điều cần lưu ý

5. Đóng bảo hiểm bắt buộc như thế nào?

Việc đóng bảo hiểm bắt buộc hiện nay đã được đơn giản hóa với nhiều phương thức thanh toán linh hoạt. Dưới đây là các cách thức đóng bảo hiểm bắt buộc:

5.1. Đối với bảo hiểm xã hội, y tế, thất nghiệp và tai nạn lao động

Bước 1: Đăng ký tham gia bảo hiểm

• Đối với tổ chức: Người sử dụng lao động khai báo và đăng ký thông tin ban đầu với cơ quan BHXH trong vòng 30 ngày kể từ ngày thành lập.

• Đối với cá nhân: Người lao động cung cấp thông tin cho người sử dụng lao động để đăng ký.

Bước 2: Đóng phí bảo hiểm

Có 4 hình thức đóng chính:

• Đóng trực tiếp tại cơ quan BHXH: Nộp hồ sơ và tiền mặt tại bộ phận thu BHXH.

• Chuyển khoản qua ngân hàng: Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan BHXH tại các ngân hàng thương mại.

• Qua các đại lý thu: Như Bưu điện, các tổ chức dịch vụ thu được cơ quan BHXH ủy quyền.

• Qua các nền tảng thanh toán điện tử: Như VssID (ứng dụng BHXH số), Cổng Dịch vụ công quốc gia, VNPost, và các ứng dụng ngân hàng.

Thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được quy định rõ ràng để người tham gia dễ dàng tuân thủ. Quy định như sau:

• Người lao động: Đóng hàng tháng.​ Trường hợp người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, có thể lựa chọn đóng 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng một lần hoặc một lần cho toàn bộ thời hạn ghi trong hợp đồng lao động.

• Người sử dụng lao động: Đóng hàng tháng.​ Đối với doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp trả lương theo sản phẩm hoặc khoán, có thể lựa chọn đóng hàng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần.

Bước 3: Nhận Giấy chứng nhận và thẻ BHYT

• Sau khi hoàn tất thủ tục đóng bảo hiểm, người lao động sẽ được cấp sổ BHXH và thẻ BHYT.

5.2. Đối với bảo hiểm TNDS của chủ xe cơ giới

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

• Giấy đăng ký xe (bản photo)

• CMND/CCCD của chủ xe (bản photo)

Bước 2: Lựa chọn kênh mua bảo hiểm Có nhiều kênh mua bảo hiểm TNDS, bao gồm:

• Đại lý bảo hiểm: Các điểm bán bảo hiểm truyền thống.

• Các trung tâm đăng kiểm: Thường có quầy bán bảo hiểm.

• Website/Ứng dụng bảo hiểm: Mua trực tuyến thông qua các website hoặc ứng dụng của công ty bảo hiểm.

• Trung tâm dịch vụ hành chính công: Tại một số địa phương.

Bước 3: Thanh toán và nhận giấy chứng nhận bảo hiểm

• Sau khi thanh toán, chủ xe sẽ nhận được Giấy chứng nhận bảo hiểm TNDS (bản giấy hoặc điện tử).

5.3. Đối với bảo hiểm cháy nổ bắt buộc

• Bước 1: Đánh giá rủi ro. Công ty bảo hiểm sẽ cử chuyên viên đến khảo sát, đánh giá rủi ro của cơ sở.

• Bước 2: Ký kết hợp đồng bảo hiểm. Dựa trên kết quả đánh giá, hai bên sẽ thống nhất mức phí bảo hiểm và phạm vi bảo hiểm.

• Bước 3: Thanh toán phí bảo hiểm. Doanh nghiệp thanh toán phí bảo hiểm theo thỏa thuận (một lần hoặc nhiều lần).

• Bước 4: Nhận Giấy chứng nhận bảo hiểm. Sau khi thanh toán, doanh nghiệp sẽ nhận được Giấy chứng nhận bảo hiểm cháy nổ bắt buộc.

6. Mua bảo hiểm bắt buộc TNDS cho chủ xe cơ giới tại OPES

OPES là công ty bảo hiểm số tiên phong tại Việt Nam. Với sứ mệnh đơn giản hóa quy trình bảo hiểm thông qua công nghệ, OPES mang đến cho khách hàng trải nghiệm mua bảo hiểm hoàn toàn trực tuyến, nhanh chóng và thuận tiện. Các sản phẩm của chúng tôi được ứng dụng công nghệ tiên tiến và chuyển đổi số, mang lại sự minh bạch và trải nghiệm khách hàng tối ưu thông qua nền tảng công nghệ hiện đại.

Hiện nay, OPES cung cấp 3 sản phẩm bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc cho chủ xe cơ giới chính:

O•DRIVE – Bảo hiểm Trách nhiệm dân sự ô tô

Đây là sản phẩm bảo hiểm dành cho các chủ xe ô tô, bảo vệ trách nhiệm pháp lý đối với bên thứ ba trong trường hợp gây tai nạn giao thông. Khi mua bảo hiểm ô tô O•DRIVE, chủ xe sẽ được bảo vệ trước các chi phí bồi thường cho người bị nạn về thiệt hại sức khỏe, tính mạng và tài sản khi xảy ra tai nạn.

O•BIKE – Bảo hiểm Trách nhiệm dân sự xe máy

Sản phẩm này dành cho các chủ xe máy, bảo vệ trách nhiệm pháp lý đối với bên thứ ba trong trường hợp gây tai nạn giao thông. Bảo hiểm xe máy O•BIKE đảm bảo chủ xe không phải lo lắng về các khoản bồi thường lớn có thể phát sinh khi không may gây ra tai nạn.

O•BIKE PLUS – Bảo hiểm Trách nhiệm dân sự xe máy toàn diện

Đây là phiên bản nâng cao của bảo hiểm O•BIKE, mở rộng phạm vi bảo vệ cho người lái xe máy, bao gồm cả trách nhiệm đối với hành khách trên xe. Sản phẩm này phù hợp với những ai thường xuyên chở người và muốn có sự bảo vệ toàn diện hơn.

Với OPES, việc mua bảo hiểm TNDS bắt buộc không còn là thủ tục phức tạp, mất thời gian. Chỉ cần vài phút trên ứng dụng, bạn đã có thể hoàn tất việc mua bảo hiểm online và yên tâm tham gia giao thông với sự bảo vệ toàn diện. Hãy tải ứng dụng OPES ngay hôm nay hoặc truy cập website của OPES để biết thêm chi tiết về các sản phẩm bảo hiểm TNDS cho chủ xe cơ giới.

OPES mang đến cho khách hàng trải nghiệm mua bảo hiểm hoàn toàn trực tuyến

Các bài viết liên quan: 

• Hợp đồng bảo hiểm vô hiệu khi nào? 11 Trường hợp cần biết

• Điều kiện và thủ tục chuyển giao hợp đồng bảo hiểm mới nhất

Bảo hiểm bắt buộc là công cụ quan trọng để bảo vệ quyền lợi của cá nhân, doanh nghiệp và toàn xã hội. Việc hiểu rõ và tham gia đầy đủ các loại bảo hiểm bắt buộc không chỉ giúp bạn tuân thủ pháp luật mà còn mang lại sự an tâm và bảo vệ tài chính hiệu quả khi gặp rủi ro không mong muốn. Đối với bảo hiểm TNDS cho chủ xe cơ giới, OPES cung cấp giải pháp tối ưu với quy trình mua bảo hiểm đơn giản, nhanh chóng và hoàn toàn trực tuyến. Hãy truy cập website hoặc tải ứng dụng OPES ngay hôm nay để được tư vấn và mua bảo hiểm TNDS phù hợp với nhu cầu của bạn.