Bảo hiểm vi mô là gì? Đối tượng, đặc điểm của bảo hiểm vi mô

Bảo hiểm vi mô là gì? Đây là một câu hỏi mà nhiều người đang tìm lời giải trong bối cảnh kinh tế hiện nay, khi việc tiếp cận các dịch vụ tài chính, đặc biệt là các sản phẩm bảo hiểm, vẫn còn là thách thức lớn đối với nhiều người dân có thu nhập thấp. Chính vì vậy, bảo hiểm vi mô ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu bảo vệ tài chính cho đối tượng này. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về bảo hiểm vi mô, đối tượng tham gia và các đặc điểm của loại hình bảo hiểm này tại Việt Nam.

1. Bảo hiểm vi mô là gì?

Bảo hiểm vi mô (Microinsurance) là loại hình bảo hiểm được thiết kế đặc biệt cho người có thu nhập thấp, người nghèo và cận nghèo, những người thường không được tiếp cận với các sản phẩm bảo hiểm truyền thống. Sản phẩm này cung cấp sự bảo vệ tài chính đối với các rủi ro như ốm đau, thương tật, tử vong và thiệt hại tài sản.

Điểm khác biệt cơ bản của bảo hiểm vi mô so với bảo hiểm truyền thống là chi phí phải chăng, quy trình đơn giản và dễ hiểu, hướng đến việc cung cấp sự bảo vệ cơ bản với mức phí thấp, giúp người dân thu nhập thấp có thể tham gia và được hưởng quyền lợi khi gặp rủi ro.

Bảo hiểm vi mô được thiết kế cho người có thu nhập thấp

2. Tổ chức nào được cung cấp bảo hiểm vi mô?

Theo quy Khoản 1 Điều 2 Nghị định 21/2023/NĐ-CP, có hai loại tổ chức được phép cung cấp sản phẩm bảo hiểm vi mô:

Các doanh nghiệp bảo hiểm: Bao gồm các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe và các chi nhánh của doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.

Tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô: Đây là tổ chức được thành lập theo quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, với mục tiêu hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên trong tổ chức. Các tổ chức này được cung cấp sản phẩm bảo hiểm vi mô theo quy định tại Khoản 23 Điều 4 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022.

3. Đặc điểm của bảo hiểm vi mô ở Việt Nam

Theo Điều 144 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, Bảo hiểm vi mô tại Việt Nam có những đặc điểm riêng biệt, phù hợp với điều kiện kinh tế và nhu cầu của người có thu nhập thấp như sau:

• Thiết kế đơn giản, dễ hiểu: Sản phẩm bảo hiểm vi mô được thiết kế ngắn gọn, dễ hiểu, giúp người tham gia dễ dàng tiếp cận. Thủ tục tham gia bảo hiểm đơn giản hoặc không yêu cầu thẩm định phức tạp.

• Quyền lợi bảo vệ cơ bản: Các sản phẩm bảo hiểm vi mô chỉ bao gồm các quyền lợi nhằm bảo vệ người tham gia trước các rủi ro cơ bản liên quan đến tính mạng, sức khỏe và tài sản. Thời hạn bảo hiểm không quá 5 năm.

• Giới hạn về số tiền bảo hiểm và phí bảo hiểm: Số tiền bảo hiểm trên từng hợp đồng và phí bảo hiểm hằng năm của mỗi người tham gia không vượt quá mức tối đa do Chính phủ quy định.

Những đặc điểm này giúp bảo hiểm vi mô trở thành sản phẩm phù hợp với những người có thu nhập thấp, cung cấp sự bảo vệ cơ bản nhưng thiết thực và dễ tiếp cận.

>>> Xem thêm: Bảo hiểm bệnh hiểm nghèo là gì? Quyền lợi và thủ tục đăng ký

4. Những lợi ích nhận được khi tham gia bảo hiểm vi mô

Theo quy định tại Điều 4 và Điều 5 Nghị định 21/2023/NĐ-CP, người tham gia bảo hiểm vi mô sẽ được hưởng các quyền lợi khác nhau tùy thuộc vào đơn vị cung cấp và loại hình sản phẩm. Dưới đây là chi tiết về các quyền lợi này:

Đối với sản phẩm bảo hiểm vi mô do doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài triển khai

Căn cứ theo quy định tại Điều 3, Điều 4 và Điều 6 Nghị định 21/2023/NĐ-CP và Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, người tham gia có thể tiếp cận các quyền lợi sau:

• Được cung cấp sản phẩm bảo hiểm đặc trưng với tên gọi có thành tố "Sản phẩm bảo hiểm vi mô", giúp phân biệt rõ ràng với các sản phẩm bảo hiểm thông thường khác.

• Đối với sản phẩm từ doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ: Được bảo vệ trước các rủi ro về tính mạng, sức khỏe với thời hạn không quá 05 năm.

• Đối với sản phẩm từ doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ hoặc chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài: Được bảo vệ trước các rủi ro về tính mạng, sức khỏe với thời hạn 01 năm trở xuống, hoặc bảo vệ trước các rủi ro về tài sản với thời hạn không quá 05 năm.

• Đối với sản phẩm từ doanh nghiệp bảo hiểm sức khỏe: Được bảo vệ trước các rủi ro về tính mạng với thời hạn 01 năm trở xuống, hoặc bảo vệ trước các rủi ro về sức khỏe với thời hạn không quá 05 năm.

• Được tham gia quy trình bảo hiểm đơn giản, thủ tục thẩm định đơn giản hoặc không cần thẩm định, phù hợp với đối tượng có trình độ và điều kiện hạn chế.

• Được chi trả quyền lợi bảo hiểm đúng hạn, đầy đủ theo cam kết trong hợp đồng khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Đối với sản phẩm bảo hiểm vi mô do Tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô triển khai

Theo quy định, tổ chức tương hỗ chỉ được cung cấp các sản phẩm bảo hiểm vi mô có thời hạn từ 01 năm trở xuống. Khi tham gia, thành viên có thể được hưởng một hoặc nhiều quyền lợi cụ thể sau:

• Quyền lợi chăm sóc sức khỏe: Được hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ chi phí nằm viện, phẫu thuật khi người được bảo hiểm phải nằm viện hoặc phẫu thuật thuộc phạm vi bảo hiểm.

• Quyền lợi bảo hiểm tai nạn: Được chi trả số tiền bảo hiểm tương ứng với tỷ lệ thương tật do tai nạn theo thỏa thuận trong hợp đồng khi xảy ra tai nạn thuộc phạm vi bảo hiểm.

• Quyền lợi bảo hiểm tử vong hoặc thương tật toàn bộ vĩnh viễn: Người thụ hưởng được nhận số tiền bảo hiểm theo thỏa thuận khi người được bảo hiểm tử vong hoặc bị thương tật toàn bộ vĩnh viễn thuộc phạm vi bảo hiểm.

• Quyền lợi trợ cấp mai táng: Được chi trả thêm một khoản hỗ trợ mai táng theo thỏa thuận khi quyền lợi bảo hiểm tử vong được chi trả.

• Quyền lợi bảo hiểm tài sản: Được chi trả bồi thường bảo hiểm theo thỏa thuận khi tài sản được bảo hiểm bị thiệt hại do các nguyên nhân thuộc phạm vi bảo hiểm.

Ngoài các quyền lợi bảo hiểm cụ thể nêu trên, người tham gia bảo hiểm vi mô thông qua tổ chức tương hỗ còn được hưởng lợi từ mô hình hoạt động dựa trên nguyên tắc tương trợ lẫn nhau, không vì mục đích lợi nhuận, giúp giảm chi phí và tăng tính bền vững của chương trình bảo hiểm.

5. Phí bảo hiểm vi mô là bao nhiêu?

Phí bảo hiểm vi mô tại Việt Nam được quy định tại Nghị định 21/2023/NĐ-CP. Mức phí bảo hiểm vi mô được thiết kế sao cho phù hợp với thu nhập của đối tượng tham gia, chủ yếu là người có thu nhập thấp. Cụ thể, phí bảo hiểm cho mỗi hợp đồng bảo hiểm vi mô không được vượt quá 5% thu nhập bình quân đầu người hàng năm của hộ cận nghèo khu vực thành thị.

Theo quy định hiện hành, thu nhập bình quân đầu người của hộ cận nghèo tại khu vực thành thị là khoảng 2 triệu đồng/tháng, tương đương 24 triệu đồng/năm. Do đó, mức phí bảo hiểm tối đa sẽ là khoảng 1,2 triệu đồng/năm (khoảng 100.000 đồng/tháng). Mức phí này có thể thấp hơn tùy thuộc vào sản phẩm bảo hiểm vi mô mà người tham gia lựa chọn.

Mức phí của bảo hiểm vi mô không vượt quá 1,2 triệu đồng/năm

6. Những điều cần lưu ý về bảo hiểm vi mô

Theo quy định từ Điều 145 đến Điều 150 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, có nhiều điểm quan trọng cần lưu ý khi tham gia hoặc triển khai bảo hiểm vi mô. Dưới đây là những thông tin chi tiết mà các bên liên quan cần nắm rõ:

6.1. Xây dựng, thiết kế, phát triển sản phẩm bảo hiểm vi mô

Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 đặc biệt khuyến khích việc phát triển sản phẩm bảo hiểm vi mô với nhiều chính sách hỗ trợ cụ thể:

• Nhà nước hỗ trợ và tạo điều kiện thông qua các biện pháp được quy định tại các điểm a, b, d và e khoản 1 Điều 88 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, bao gồm hỗ trợ tài chính, hỗ trợ thông tin, đào tạo nguồn nhân lực và phát triển kênh phân phối.

• Các tổ chức cung cấp bảo hiểm vi mô phải đăng ký và được Bộ Tài chính chấp thuận về phương pháp tính phí bảo hiểm và cơ sở tính toán trước khi triển khai sản phẩm, đảm bảo tính minh bạch và khả thi của sản phẩm.

• Quá trình thiết kế sản phẩm phải đặc biệt chú ý đến tính đơn giản, dễ hiểu và phù hợp với trình độ của người thu nhập thấp, đồng thời đảm bảo độ bao phủ cơ bản về rủi ro.

6.2. Hoạt động cung cấp bảo hiểm vi mô của Doanh nghiệp bảo hiểm và Chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài

Theo Điều 145 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, các doanh nghiệp bảo hiểm và chi nhánh nước ngoài khi triển khai bảo hiểm vi mô cần tuân thủ các quy định sau:

• Được quyền chủ động cung cấp bảo hiểm vi mô phù hợp với nghiệp vụ bảo hiểm được phép triển khai thông qua các hình thức đa dạng: trực tiếp, qua đại lý bảo hiểm, thông qua cá nhân là nhân viên hoặc thành viên của tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, hợp tác xã được ủy quyền, hoặc các hình thức khác theo quy định pháp luật.

• Phải theo dõi, tách bạch và hạch toán riêng doanh thu, chi phí của hoạt động cung cấp bảo hiểm vi mô với các hoạt động kinh doanh khác của doanh nghiệp để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.

• Tên của sản phẩm bảo hiểm vi mô phải có thành tố "Sản phẩm bảo hiểm vi mô" để phân biệt rõ ràng với các sản phẩm bảo hiểm thông thường khác.

>>> Xem thêm: Có nên mua bảo hiểm cho con đến năm 18 tuổi? Lợi ích và lưu ý

6.3. Hoạt động cung cấp bảo hiểm vi mô của Tổ chức tương hỗ

Căn cứ Điều 146 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô có đặc thù riêng:

• Chỉ được cung cấp bảo hiểm vi mô cho chính các thành viên của mình. Điều này tạo ra mối quan hệ đặc biệt khi thành viên tham gia bảo hiểm vừa là chủ sở hữu của tổ chức tương hỗ, vừa là bên mua bảo hiểm.

• Hợp đồng bảo hiểm giữa tổ chức tương hỗ và các thành viên phải tuân thủ các quy định chung về hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, hợp đồng bảo hiểm sức khỏe và hợp đồng bảo hiểm tài sản quy định tại Chương II Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022.

• Tổ chức tương hỗ chỉ được triển khai các sản phẩm bảo hiểm vi mô có thời hạn từ 01 năm trở xuống, nhằm đảm bảo tính bền vững và khả năng quản lý rủi ro.

6.4. Điều kiện cấp giấy phép thành lập và hoạt động của tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô

Theo Điều 147 và 148 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, để được cấp phép hoạt động, tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô phải đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt:

• Về thành viên sáng lập: Phải là công dân Việt Nam có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và là thành viên của tổ chức dự kiến thành lập, hoặc là tổ chức đại diện thành viên theo quy định pháp luật.

• Về vốn: Phải có vốn thành lập được góp bằng Đồng Việt Nam và không thấp hơn mức tối thiểu theo quy định của Chính phủ.

• Về nhân sự: Cần có nhân sự dự kiến làm Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc, người đại diện theo pháp luật, Chuyên gia tính toán bảo hiểm vi mô đáp ứng các điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định.

• Về kế hoạch và cơ sở vật chất: Phải có kế hoạch triển khai bảo hiểm vi mô phù hợp với số lượng thành viên và mạng lưới của tổ chức, có dự thảo điều lệ phù hợp, và có hệ thống công nghệ thông tin hiện đại để theo dõi và quản lý hiệu quả.

6.5. 05 nguyên tắc hoạt động của tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô

Theo Điều 149 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô phải tuân thủ 5 nguyên tắc cơ bản sau:

• Nguyên tắc tự chủ tài chính: Tổ chức phải tự chủ về tài chính và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật trong phạm vi tài sản hình thành từ hoạt động cung cấp bảo hiểm vi mô.

• Nguyên tắc quản lý an toàn: Tổ chức phải quản lý, giám sát hiệu quả hoạt động, tuân thủ các quy định về chế độ tài chính để đảm bảo an toàn tài chính và thực hiện các nghĩa vụ, cam kết với thành viên và các bên liên quan.

• Nguyên tắc quản trị rủi ro: Tổ chức phải thực hiện quản trị rủi ro để kiểm soát hiệu quả các rủi ro phát sinh từ hoạt động cung cấp bảo hiểm vi mô.

• Nguyên tắc không vì mục đích lợi nhuận: Toàn bộ lợi nhuận thu được phải được sử dụng để phục vụ lợi ích cho các thành viên thông qua việc giảm phí, tăng quyền lợi bảo hiểm, hoặc hỗ trợ các mục tiêu khác theo điều lệ.

• Nguyên tắc dân chủ và bình đẳng: Mặc dù không được nêu rõ trong đoạn trích, nguyên tắc này đảm bảo mỗi thành viên đều có quyền tham gia vào quá trình ra quyết định của tổ chức theo quy định trong điều lệ.

Những nguyên tắc và quy định này tạo nên khuôn khổ pháp lý vững chắc cho hoạt động bảo hiểm vi mô tại Việt Nam, hướng đến mục tiêu bảo vệ quyền lợi của người thu nhập thấp và đảm bảo tính bền vững của hệ thống.

Bảo hiểm vi mô - An tâm cuộc sống, bảo vệ tương lai 

Các bài viết liên quan: 

• Các loại bảo hiểm cho trẻ sơ sinh tốt nhất hiện nay

• Bảo hiểm hưu trí là gì? Quyền lợi nhận được? Có nên mua không?

Như vậy, thông qua bài viết này OPES đã giải đáp cho bạn bảo hiểm vi mô là gì. Với những đặc điểm riêng biệt và lợi ích thiết thực, bảo hiểm vi mô đang ngày càng phát triển tại Việt Nam, góp phần nâng cao an sinh xã hội cho toàn dân. Hãy tìm hiểu kỹ thông tin và lựa chọn sản phẩm bảo hiểm vi mô phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của bạn để được bảo vệ tốt nhất trước những rủi ro trong cuộc sống.