logo
  • GIỚI THIỆU
  • SẢN PHẨMplus_ic_blackx_ic
  • BỒI THƯỜNG
  • DỊCH VỤ
  • TIN TỨC
  • TUYỂN DỤNG
ĐĂNG NHẬP

Blog

Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm là gì?

15:49 | 17/04/2025

Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm trong thị trường tài chính hiện đại là vô cùng quan trọng, đóng vai trò bảo vệ cá nhân và tổ chức khỏi các rủi ro tài chính. Bài viết này của OPES sẽ giúp bạn hiểu rõ về các quyền lợi và trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm theo quy định pháp luật Việt Nam hiện hành.

1. Doanh nghiệp bảo hiểm là gì? Vai trò của doanh nghiệp bảo hiểm

Doanh nghiệp bảo hiểm đóng vai trò then chốt trong hệ thống tài chính và đời sống kinh tế xã hội. Hãy cùng tìm hiểu khái niệm, vai trò và các loại hình doanh nghiệp bảo hiểm để có cái nhìn tổng quan về lĩnh vực này.

1.1. Định nghĩa doanh nghiệp bảo hiểm

Theo quy định tại Khoản 17, Điều 4 của Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, doanh nghiệp bảo hiểm là tổ chức được thành lập và hoạt động theo các quy định của Luật này cùng các quy định pháp luật liên quan, với mục tiêu thực hiện các hoạt động kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm, và nhượng tái bảo hiểm.

Doanh nghiệp bảo hiểm có những đặc điểm riêng biệt so với các loại hình doanh nghiệp khác. Đặc biệt, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bảo hiểm có chu kỳ đảo ngược, tức là doanh thu (phí bảo hiểm) được thu trước, sau đó mới phát sinh chi phí (bồi thường, trả tiền bảo hiểm khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra).

Nội dung hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm theo Điều 63, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 bao gồm:

  • Doanh nghiệp bảo hiểm thực hiện kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm và nhượng tái bảo hiểm.

  • Quản lý quỹ và đầu tư vốn từ hoạt động bảo hiểm.

  • Cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.

  • Thực hiện các hoạt động liên quan trực tiếp đến kinh doanh bảo hiểm.

Tại Việt Nam, các doanh nghiệp bảo hiểm được quản lý trực tiếp bởi Bộ Tài chính, cơ quan có trách nhiệm giám sát và đảm bảo các doanh nghiệp bảo hiểm tuân thủ các quy định pháp luật, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.

1.2. Vai trò của doanh nghiệp bảo hiểm trong nền kinh tế

Doanh nghiệp bảo hiểm đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế hiện đại thông qua các chức năng:

  • Chuyển giao và phân tán rủi ro: Doanh nghiệp bảo hiểm nhận chuyển giao rủi ro từ cá nhân, tổ chức và phân tán rủi ro đó trong cộng đồng người tham gia bảo hiểm, giúp giảm gánh nặng tài chính khi rủi ro xảy ra.

  • Huy động vốn dài hạn: Thông qua hoạt động thu phí bảo hiểm, các doanh nghiệp bảo hiểm tập hợp được nguồn vốn lớn để đầu tư vào nền kinh tế, đặc biệt là các dự án dài hạn.

  • Bảo vệ tài chính: Giúp các cá nhân, gia đình và doanh nghiệp ổn định tài chính khi gặp biến cố, thiên tai, tai nạn hoặc các rủi ro khác.

  • Thúc đẩy hoạt động kinh doanh: Bảo hiểm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh khi được bảo hiểm bảo vệ trước các rủi ro.

  • Hỗ trợ chính sách xã hội: Bổ sung cho hệ thống an sinh xã hội quốc gia, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước trong việc khắc phục hậu quả của các rủi ro xã hội.

  • Nâng cao ý thức phòng ngừa rủi ro: Các doanh nghiệp bảo hiểm thường khuyến khích người tham gia áp dụng các biện pháp an toàn thông qua chính sách ưu đãi phí bảo hiểm.

Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin liên quan đến rủi ro trước khi cấp hợp đồng bảo hiểm

>>> Xem thêm: Nguyên tắc khoán trong bảo hiểm là gì? Áp dụng thế nào?

1.3. Phân loại doanh nghiệp bảo hiểm

Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, doanh nghiệp bảo hiểm được phân loại thành ba nhóm chính:

Mỗi loại hình doanh nghiệp bảo hiểm đều có vai trò riêng trong việc bảo vệ người tham gia bảo hiểm trước các rủi ro khác nhau, góp phần tạo nên một hệ thống bảo hiểm đa dạng và toàn diện tại Việt Nam.

2. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm

Các doanh nghiệp bảo hiểm hoạt động trong khuôn khổ pháp luật với những quyền và nghĩa vụ cụ thể được quy định rõ ràng. Việc nắm rõ những quy định này giúp cả doanh nghiệp bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm hiểu rõ trách nhiệm và quyền lợi của mình.

2.1. Quyền của doanh nghiệp bảo hiểm

Theo quy định tại Điều 20 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, doanh nghiệp bảo hiểm có một số quyền sau:

  • Thu phí bảo hiểm: Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền thu phí bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm, đảm bảo nguồn thu và khả năng chi trả khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra.

  • Yêu cầu cung cấp thông tin: Doanh nghiệp bảo hiểm có thể yêu cầu bên mua bảo hiểm cung cấp đầy đủ và trung thực các thông tin cần thiết liên quan đến hợp đồng bảo hiểm. Việc này nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đánh giá rủi ro một cách chính xác và đưa ra mức phí bảo hiểm phù hợp.

  • Hủy bỏ hoặc chấm dứt hợp đồng: Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm (theo quy định tại khoản 2 Điều 22) hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng bảo hiểm (theo Điều 26) trong trường hợp bên mua bảo hiểm vi phạm các nghĩa vụ theo hợp đồng.

  • Từ chối bồi thường: Doanh nghiệp có quyền từ chối bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm trong trường hợp sự kiện bảo hiểm không thuộc phạm vi trách nhiệm hoặc khi thuộc trường hợp loại trừ trách nhiệm bảo hiểm theo hợp đồng.

  • Yêu cầu biện pháp phòng ngừa tổn thất: Doanh nghiệp bảo hiểm có thể yêu cầu bên mua bảo hiểm áp dụng các biện pháp cần thiết nhằm phòng ngừa và giảm thiểu tổn thất, phù hợp với quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm và các văn bản pháp luật liên quan.

  • Quyền thế quyền: Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền yêu cầu bên thứ ba bồi hoàn số tiền đã chi trả cho người được bảo hiểm trong trường hợp thiệt hại tài sản, lợi ích kinh tế hoặc các nghĩa vụ do bên thứ ba gây ra. Đây là quyền được gọi là "quyền thế quyền".

  • Các quyền khác theo pháp luật: Ngoài các quyền nêu trên, doanh nghiệp bảo hiểm còn có quyền đánh giá rủi ro, quyền điều tra, xác minh thông tin khi giải quyết bồi thường, quyền đầu tư vốn và các quyền lợi khác theo quy định của pháp luật.

Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền từ chối bồi thường nếu sự kiện bảo hiểm xảy ra trong trường hợp có vi phạm điều khoản hợp đồng

>>> Xem thêm: Nguyên tắc thế quyền trong bảo hiểm là gì? Nội dung và vai trò

2.2. Nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm

Theo quy định tại Điều 20 Khoản 2 của Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, doanh nghiệp bảo hiểm có những nghĩa vụ sau đây:

  • Cung cấp thông tin đầy đủ: Doanh nghiệp bảo hiểm có nghĩa vụ cung cấp cho bên mua bảo hiểm các tài liệu cần thiết như bản yêu cầu bảo hiểm, bảng câu hỏi liên quan đến các yếu tố rủi ro, đối tượng bảo hiểm, và các điều khoản bảo hiểm. Việc này giúp bên mua bảo hiểm có đầy đủ thông tin khi đưa ra quyết định tham gia.

  • Giải thích quyền và nghĩa vụ: Doanh nghiệp bảo hiểm phải giải thích rõ ràng cho bên mua bảo hiểm về quyền lợi bảo hiểm, các điều khoản loại trừ, cũng như nghĩa vụ của họ khi tham gia hợp đồng bảo hiểm. Điều này giúp đảm bảo rằng người tham gia hiểu rõ phạm vi bảo hiểm và tránh được các tranh chấp sau này.

  • Cung cấp bằng chứng hợp đồng: Doanh nghiệp bảo hiểm phải cung cấp cho bên mua bảo hiểm bằng chứng về việc giao kết hợp đồng theo quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022.

  • Cấp hóa đơn phí bảo hiểm: Doanh nghiệp có nghĩa vụ cấp hóa đơn thu phí bảo hiểm cho bên mua theo các điều khoản đã thỏa thuận trong hợp đồng và các quy định pháp lý liên quan.

  • Bồi thường kịp thời: Doanh nghiệp bảo hiểm phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Đây là nghĩa vụ chính của doanh nghiệp bảo hiểm, bảo vệ quyền lợi tài chính cho người tham gia bảo hiểm.

  • Giải thích lý do từ chối bồi thường: Trong trường hợp không chấp nhận yêu cầu bồi thường, doanh nghiệp bảo hiểm phải cung cấp lý do từ chối bằng văn bản.

  • Phối hợp giải quyết bồi thường với bên thứ ba: Doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm phối hợp với bên mua bảo hiểm để giải quyết yêu cầu bồi thường từ bên thứ ba về các thiệt hại trong phạm vi trách nhiệm bảo hiểm.

  • Lưu trữ hồ sơ hợp đồng: Doanh nghiệp bảo hiểm phải đảm bảo việc lưu trữ hồ sơ hợp đồng bảo hiểm theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo an toàn và dễ dàng truy xuất khi cần thiết.

  • Bảo mật thông tin: Thông tin do bên mua bảo hiểm hoặc người được bảo hiểm cung cấp phải được bảo mật, trừ khi có yêu cầu từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc sự đồng ý của người cung cấp thông tin.

  • Thực hiện các nghĩa vụ khác theo quy định pháp luật: Doanh nghiệp bảo hiểm còn có các nghĩa vụ khác, bao gồm báo cáo tài chính, duy trì khả năng thanh toán, trích lập dự phòng nghiệp vụ theo các quy định pháp lý hiện hành.

Nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm là thực hiện bồi thường cho khách hàng khi sự kiện bảo hiểm xảy ra, đúng theo cam kết trong hợp đồng

3. Các nghĩa vụ khác theo quy định pháp luật

Ngoài các nghĩa vụ cơ bản theo Luật Kinh doanh bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm có nghĩa vụ phải tuân thủ nhiều nghĩa vụ khác được quy định trong các văn bản pháp luật chuyên ngành. Dưới đây là một số nghĩa vụ đáng chú ý:

  • Cung cấp bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới theo đúng các điều kiện, mức phí bảo hiểm, và mức trách nhiệm bảo hiểm được quy định tại các Nghị định liên quan, đồng thời cấp Giấy chứng nhận bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm.

  • Thiết lập và duy trì đường dây nóng hoạt động 24/7 để tiếp nhận thông tin tai nạn và hỗ trợ, giải đáp cho bên mua bảo hiểm, người được bảo hiểm, cũng như các bên liên quan về bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.

  • Cung cấp tính năng tra cứu Giấy chứng nhận bảo hiểm trên trang thông tin điện tử và cổng thông tin của doanh nghiệp bảo hiểm, giúp cơ quan chức năng và người tham gia bảo hiểm xác minh thời gian và hiệu lực bảo hiểm.

  • Khi nhận được thông báo tai nạn, doanh nghiệp bảo hiểm phải hướng dẫn các biện pháp an toàn và hạn chế thiệt hại trong vòng 1 giờ và tổ chức giám định tổn thất trong vòng 24 giờ.

  • Thông báo cho các bên liên quan về số tiền bồi thường và thực hiện thanh toán đúng thời hạn theo quy định.

  • Giải thích rõ các quy tắc, điều khoản và biểu phí của bảo hiểm bắt buộc, giúp người tham gia bảo hiểm phân biệt giữa bảo hiểm bắt buộc và bảo hiểm tự nguyện.

  • Chủ động thu thập tài liệu trong hồ sơ bồi thường bảo hiểm thuộc trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm.

  • Tạm ứng và chi trả bồi thường nhanh chóng và chính xác theo quy định.

  • Thông báo bằng văn bản cho bên mua bảo hiểm trong các trường hợp theo quy định.

  • Thanh toán chi phí sao chụp hồ sơ, biên bản tai nạn cho cơ quan Công an và đảm bảo bảo mật trong quá trình điều tra.

  • Thông báo cho bên mua bảo hiểm về việc hết hạn hợp đồng bảo hiểm ít nhất 15 ngày trước khi hợp đồng kết thúc.

  • Đóng góp vào quỹ bảo hiểm dành cho xe cơ giới theo đúng quy định pháp luật.

  • Ghi nhận riêng biệt các khoản doanh thu từ phí bảo hiểm, hoa hồng, chi phí bồi thường, và các khoản chi liên quan đến bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới.

  • Xây dựng và thực hiện các quy trình, quy định nội bộ nhằm kiểm soát rủi ro, giám sát hoạt động, cũng như phòng chống gian lận trong lĩnh vực bảo hiểm.

  • Tuân thủ sự kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc triển khai bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự đối với chủ xe cơ giới.

  • Tuân thủ các quy định về an toàn thông tin và bảo vệ dữ liệu cá nhân của khách hàng theo luật an ninh mạng và bảo vệ thông tin cá nhân.

Doanh nghiệp bảo hiểm có nghĩa vụ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người tham gia bảo hiểm trong mọi tình huống

Việc hiểu rõ và tuân thủ đầy đủ các quyền và nghĩa vụ này không chỉ giúp doanh nghiệp bảo hiểm hoạt động đúng pháp luật mà còn nâng cao uy tín, tạo dựng niềm tin với khách hàng, góp phần phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam ngày càng minh bạch và chuyên nghiệp.

Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm được quy định rõ ràng trong Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 và các văn bản pháp luật liên quan. Việc tuân thủ đầy đủ các quy định này giúp đảm bảo hoạt động kinh doanh bảo hiểm diễn ra minh bạch, bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm, đồng thời tạo môi trường kinh doanh lành mạnh cho các doanh nghiệp bảo hiểm.

Người tham gia bảo hiểm cũng cần hiểu rõ về quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm để có thể bảo vệ quyền lợi của mình khi tham gia các hợp đồng bảo hiểm. Khi phát sinh tranh chấp, những quy định này sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để giải quyết.

Các bài viết liên quan: 

Trong kết luận, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sự công bằng, minh bạch và bảo vệ quyền lợi của khách hàng. OPES hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về những quyền lợi và trách nhiệm của các doanh nghiệp bảo hiểm, từ đó có thể đưa ra các quyết định đúng đắn khi tham gia bảo hiểm.


Bài viết liên quan